Kardiçalı Han: İzmir’in Tarihi Mirası
İzmir, birçok tarihî yapıya ev sahipliği yapan bir şehir. Bu yapılardan biri, yanlış bilinen ismiyle değil, doğru ismiyle Kardiçalı Han’dır. İzmir’in Konak ilçesinde bulunan bu tarihi han, Cumhuriyet Bulvarı, Mimar Kemalettin ve Şehit Fethibey caddelerinin kesişim noktasında yer alıyor. Bu bina, İzmir’in ilk tütün tüccarlarından biri olan Kardiçalı İbrahim tarafından yaptırılmıştır. Kardiçalı Han’ın mimarının ise Mehmet Galip Sinap olduğu belirtilmektedir. 1928 yılında tamamlanan bu yapı, dönemin mimarlık anlayışına örnek teşkil etmektedir.
Kardiçalı Han, önemli olaylara sahne olmuştur. 22 Eylül 2019’da binada bir yangın çıkmış, ardından 30 Ekim 2020’de meydana gelen Ege Denizi depremi sonrasında binanın düşey taşıyıcılarında ciddi kesme hasarları oluşmuştur. Can güvenliği açısından Kardiçalı Han, bu süreçte boşaltılmıştır. 2024 yılı itibarıyla bu tarihi yapı, yaklaşık 35 milyon dolara satışa çıkarılmıştır. Ancak İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi, Temmuz 2024 tarihinde, kamulaştırılmasına ve restore edilmesine yönelik karar almıştır.
Kardiçalı Han, Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın özelliklerini taşımaktadır. Ayrıca, İstanbul’da 1923 tarihinde inşa edilen İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü binasından sonra Türkiye’de yapılmış ikinci betonarme karkas yapısı özelliği taşımaktadır. Üç katlı olan bu yapı, iç avlusu ile de dikkat çekmektedir. Büyükşehir Belediyesi, hanın restore edilerek yeniden İzmir’e kazandırılması amacıyla çalışmalara hız vermektedir. Belediye yetkilisi Cemil Tugay, “Gerçekten çok özel bir bina. Gözümüzün önünde bina dağılacak. Böyle bir şeye izin vermemek için bir irade ortaya koyuyoruz” ifadelerini kullanarak, bu yapının kamusal yarar için korunması gerektiğini vurgulamıştır.
Günümüzde Kardiçalı Han, deprem sonrası öncelikle orta hasarlı olarak değerlendirildi. Daha sonra yapılan incelemeler sonrasında bu rapor, az hasarlı olarak güncellenmiştir. Konak Belediyesi’nin kararları ile han tamamen boşaltılmış ve çevresi giriş yapılamaz hâle getirilmiştir. Restore edilmesi planlanan yapının etrafı ise, metruk bir bina görünümünde tuğlalar ve beton plakalarla kapatılarak korunmaya çalışılmıştır. Ancak, binanın durumu hakkında yapılan değerlendirmeler ve hasar raporları hakkında hâlâ bazı belirsizlikler bulunmaktadır. Kimlerin az hasarlı raporu verdiği ve orta hasarlıdan az hasarlıya nasıl geçiş yapıldığı gibi önemli yanıtlar, yetkililer tarafından açıklığa kavuşturulmalıdır.
Umarım Kardiçalı Han, İzmir’e yeniden kazandırılır ve bu sembol yapı, kente olan katkısını sürdürmeye devam eder.
