Belediyeden yapılan açıklamaya göre, Belediye Başkanı Aydın Pehlivan, menemenin aynı adı taşıyan ilçeye tescillenmesi amacıyla bir çalışma başlatmıştır.
Menemen Resmileşti
Bu başvuruyu değerlendiren TÜRK PATENT, menemeni coğrafi işaretle tescillemiştir. Yapılan açıklamada, görüşlerine yer verilen Başkan Pehlivan, yörenin kültürel değerlerine sahip çıkmanın ve bunları gelecek nesillere taşımayı sorumluluk olarak gördüklerini ifade etmiştir. Pehlivan, coğrafi işaretin çok kıymetli olduğunu belirterek: “Menemen ilçesinin menemeni için aldığımız coğrafi işaret, çalışmalarımızın hem bir nişanesi hem de meyvesi olmuştur. Gururla sofralarda her öğün tüketilebilen ve ilçemizle anılan menemen yemeğimiz, artık resmiyette de Menemen’in ve Menemenlilerindir.” demiştir. Tescillenen menemen, zeytinyağı, domates, soğan, biber, yumurta, tuz ve karabiber kullanılarak hazırlanmakta ve bu lezzetli yemek, yerel mutfak kültürünü yansıtmaktadır.
Menemen Yemeğinin Ortaya Çıkışı
“Menemen Kazası” tam anlamıyla bir tarım bölgesi olup, Türkiye genelinde olduğu gibi burada da çiftçiler, ilk mahsullerine büyük önem vermektedir. Bu duruma bir örnek olarak, Ticaret ve Zahire Borsası’nın açılış tarihinin 1927 yılı olduğu gösterilebilir. Menemen’de ilk mahsul, Nizamizade Kadri Efendi tarafından yetiştirilen domatestir. Kadri Efendi, Taşhan’a getirdiği bir okka domatesi (yaklaşık 1.282 gram) müzayedeye sunmuş ve bunu üçyüz kuruşa Bahçıvan Hafız Mustafa Efendi’ye ihale etmiştir. O dönemde Taşhan, bir nevi hal binası olarak işlev görmekteydi. Araştırmacı Oktay Özengin, menemenin ilk yapıldığı yerin İzmir’in meşhur ilçesi Menemen olduğunu ifade etmektedir. Kanıt olarak, Türkiye’de ilk domates yetiştiren yerlerden birinin Menemen olduğunu göstermektedir. Ancak, Türkiye’nin resmi kayıtlarına göre 1900’lü yılların başında ilk domates ekimi Adana bölgesinde yapılmış olup, İzmir ve çevresinde de 1920’li yıllarda domates yetiştirilmeye başlandığı görülmüştür. İzmir’de, 1927 yılında yayınlanan Hizmet Gazetesi’nde “Menemen’de İlk Mahsul” başlığı ile domates yetiştirildiği duyurulmuştur.
Menemen yemeği ilk kez mübadele ile Menemen ilçesine gelen Girit Türkleri tarafından yapılmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında, Menemen’in ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalıyken, zorunlu göçe tabi tutulan Rumlardan kalan verimli araziler mübadele ile Menemen’e göç eden Türklere paylaştırılmıştır. Girit Türkleri, yerel halk ile komşuluk ilişkisi kurarak onların kültürleri ile tanışmışlardır. Giritli Türkler, yemeklerinde dağlardan topladıkları otları kullanmakta, bu otları haşlayarak üzerine zeytinyağı ve yumurta ekleyerek tüketmektedir. Yerel halk, Giritlilerden “Etli Domates” güveç yemeğini öğrenmiş ve zamanla bu yemeğin malzemeleri değişerek “Yumurtalı Domates” haline gelmiştir. Bu yemeğin malzemelerin düzenlenmesi ile zamanla Menemen’in en sevilen lezzeti olmuştur. 1930’lu yıllardan itibaren, Menemen’in kendine özgü bu özel yemeği, restoranlarda sunulmaya başlamış ve Türkiye genelinde popüler bir yemek haline gelmiştir.
