Medikal Estetik ve Bilgi Eksikliği
Medikal estetik, son yıllarda giderek daha fazla insanın ilgi alanına giren önemli bir uzmanlık alanıdır. Ancak bu büyümeye rağmen, bu alandaki bilgilendirme konusunda ciddi bir eksiklik söz konusudur. Bu eksikliğin temel nedenlerinden biri, tıp alanında uygulanan reklam yasağıdır. Bu yasağın amacı hastaları yanıltıcı reklamlardan korumak olsa da, günümüzde bu durum tam tersine bir etkiye yol açmaktadır. Bilgiye ulaşamayan hastalar, sağlıklarıyla ilgili daha fazla mağduriyet yaşamaktadır.
Özellikle estetik amaçlı veya sağlık temelli bir uygulama yaptırmak isteyen bireyler, neyin doğru ve sağlıklı olduğunu öğrenmek için doktorlardan veya kliniklerden yeterince bilgi alamamaktadırlar. Mevcut yasalar, doktorların sosyal medya ve diğer dijital platformlarda bilgi paylaşımını ciddi şekilde kısıtlamaktadır. Örneğin, botoksun sadece estetik değil, aynı zamanda migren ve uykuda diş sıkma gibi sağlık sorunlarında da etkili bir tedavi yöntemi olduğunu belirtmek bile zaman zaman “reklam” olarak değerlendirilmekte ve böylece cezaya dönüşebilmektedir. Bunun sonucunda hastalar, estetik kaygılarla işlem yaptırırken sağlık faydalarından haberdar olmadan, eksik bilgiyle karar verme zorunluluğuyla karşı karşıya kalmaktadırlar.
Bu çelişkinin daha da ilginç bir yönü, Türkiye’de yaşayan hastaların bu bilgilere ulaşmasının zorlaştırıldığı bir ortamda, sağlık turizmi kapsamında yurtdışından gelen hastalara yönelik tanıtım ve pazarlamanın tamamen serbest olmasıdır. Aynı işlem, aynı doktor ve aynı klinik ile ilgili bilgi yalnızca sınırın ötesindekilere açıkken, bu durum düzenlemenin amacı ile sonucu arasındaki ciddi uyumsuzluğu gözler önüne sermektedir. Reklam yasağının iyi niyetle konulmuş bir düzenleme olduğu kabul edilebilir. Ancak gerçekte bu yasak, yalnızca doktorları susturmakla kalmakta, bilgi kirliliğine engel olamamaktadır. Doktorlar konuşamadığında, sahte hesaplar, yapay zeka ile üretilmiş “öncesi-sonrası” görseller ve reklam ajansları devreye girmektedir. Gerçek sonuçlar ve etik bilgiler hastalarla paylaşılamazken, yanıltıcı ve manipülatif görseller serbestçe dolaşmaktadır. Bu durum, hastaların yanlış yönlendirilmesine ve gerçek dışı beklentilerle işlem yapmalarına neden olmaktadır. Sonuç olarak, memnuniyetsizlik, işlem tekrarları ve maddi-manevi zararlar ortaya çıkmaktadır.
Üstelik bu reklam yasağı, yalnızca bilgiye ulaşımı zorlaştırmakla kalmamakta, aynı zamanda sektördeki kalite rekabetinin önünü de kapatmaktadır. Tanıtım yapamayan klinikler arasında hastalar çoğunlukla fiyatlar üzerinden kıyaslama yapmaktadır. En ucuz işlemi sunan merkezler öne çıkmakta; ancak uygulama kalitesi, kullanılan ürünün güvenilirliği ve hijyen koşulları çoğu zaman göz ardı edilmektedir. Bu durum, merdiven altı uygulamaların artmasına neden olmaktadır. Kayıt dışı çalışan kişiler sahte hesaplarla hasta çekebilmekte, yasalara uygun çalışan klinikler ise küçük hatalar sonucu ağır cezalarla karşı karşıya kalmaktadırlar.
Mevcut sistemde cezai yaptırımların da dengesiz işlediği sıklıkla gözlemlenmektedir. Denetimler, genellikle zaten ruhsatlı ve görünür çalışan kliniklere yönelmektedir. Ancak yasa dışı çalışan ve denetime tabi olmayan işletmelere karşı caydırıcı bir sistem mevcut değildir. Bu sebeple, denetim mekanizmasının kapsamı genişletilmeli ve adil bir biçimde uygulanmalıdır.
Asıl çözüm; yasaklar değil, bilinçlendirme odaklı bir yaklaşımda yatmaktadır. Sağlık Bakanlığı onaylı, denetlenmiş içerikler hazırlanarak bilgilendirme ile reklam arasındaki sınır daha net bir şekilde çizilmelidir. Doktorların, etik kurallar çerçevesinde hastaları doğru bilgilerle
