Hazine ve Maliye Bakanlığının “Kamu İç Kontrol” ve “Kamu Ön Mali Kontrol” yönetmelikleri, 2023 yılı Ekim ayında Türkiye’nin Resmi Gazete’sinde yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemelerin amacı, kamu gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerinin daha etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yönetilmesini sağlamaktır. Bu bağlamda, iç kontrol faaliyetleri ile birlikte kamu idareleri, belirlenen standart, düzenlemeler ve yöntemler doğrultusunda iç kontrol sistemlerini oluşturmak, izlemek ve geliştirmekle yükümlü olacaktır.
İç kontrol sisteminin kurulumu ve uygulanması sırasında, her bir idarenin kendine özgü koşulları göz önünde bulundurulacaktır. Bu koşullar, idarenin kurumsal kapasitesi, yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetlerin niteliği ve mali durumu gibi faktörleri kapsamaktadır. Sorumluluk, faaliyet ve süreçlerde yer alan tüm görevlileri kapsamakta ve her yıl en az bir kez bu sistemin değerlendirilerek alınması gereken önlemlerin belirlenmesi talep edilmektedir.
Ödenek gönderme belgesi ile harcama yetkisi verilmiş olan birimler, belirlenen kamu iç kontrol standartlarına uyum sağlamakla yükümlü olacaklardır. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre, nüfusu 50 bini geçmeyen belediyeler de söz konusu kamu iç kontrol standartlarına uyum sağlayacak. Ancak bu belediyelerin, kamu iç kontrol standartlarına uyum eylem planlarını hazırlama zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ön mali kontrolü, mali hizmetler birimi tarafından gerçekleştirilecek
Ön mali kontrol görevi, idarelerin yönetim sorumluluğu çerçevesinde, harcama birimleri ve mali hizmetler birimi tarafından gerçekleştirilecektir. İdarelerin, harcamayı gerektirecek taahhüt evrakları ve sözleşme tasarılarını hazırlarken, mal ve hizmet alımları için 10 milyon lirayı, yapım işleri için ise 30 milyon lirayı aşanlar, ön mali kontrol sürecine tabi olacaktır. Dolayısıyla ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmediği takdirde, harcama yetkilileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin kayıtları mali hizmetler birimi tarafından tutulacak ve bu kayıtların aylık dönemler itibarıyla üst yöneticilere bildirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca bu kayıtlar, iç ve dış denetim sırasında denetçilere sunulmak üzere hazır bulundurulacaktır.
Bunların yanı sıra, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının, Kamu İdarelerince Hazırlanacak Stratejik Planlar ve Performans Programları ile Faaliyet Raporlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte değişikliklere dair bir yönetmelik de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmektedir. Bu yönetmelik değişiklikleri, kamu idarelerinin stratejik planlama ve raporlama süreçlerini düzenlemekte ve geliştirmektedir.
