İzmir Körfezi, bir zamanlar Ege Denizi’nin bereketli sularında balıkçılara geçim kaynağı sağlayan önemli bir bölgeydi. Ancak 2024’ün son aylarından itibaren, kıyılarında görülen binlerce ölü balık birikintisi ve keskin kokular, bölgedeki deniz yaşamının alarm verici bir duruma ulaştığını gösteriyor. Bu duruma sebebiyet veren olayların altında yatan gerçekler araştırılırken, körfezde yaşanan kirlilik mi yoksa daha karanlık bir sır mı olduğu soruları gündeme geliyor.
Balık ölümleri: Rakamlar ve gerçekler
2024 Eylül ayından bu yana İzmir Körfezi’nde, balık ölümleri hızla artmaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2023 yılına ait verilerine göre, körfezdeki bazı bölgelerde oksijen seviyesi 2 mg/L’nin altına düşmüş durumda. Oysa balıkların hayatta kalabilmesi için bu seviyenin en az 5 mg/L olması gerekiyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün 2024 yılında yayımladığı rapora göre, Karşıyaka ve Bostanlı kıyılarında son altı ay içerisinde 10 tondan fazla ölü balık toplanmış. Öncelikle yüzey balıkları olan kefal ve sardalya ölmeye başlarken, sonrasında dip balıkları (barbun, dil balığı gibi) da etkileniyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu durumu “mevsimsel oksijen azalması” olarak nitelendiriyor, ancak bu ölçekteki bir kaybın normal olmadığı uzmanlar tarafından belirtiliyor.
Kirlilik mi, zehir mi?
İzmir Körfezi’nde yaşanan kirlilik sorunu, yeni bir mesele değil. TÜBİTAK’ın 2022 yılı analizi sonucunda, körfezdeki ağır metal oranlarının (kurşun, cıva gibi) Türkiye ortalamasının üç katına kadar çıktığı tespit edilmiştir. Gediz Nehri’nden gelen tarımsal atıklar ve sanayi deşarjları, suya büyük ölçüde zarar veriyor. Ancak sosyal platformlarda yayılan söylentilere göre, daha büyük bir tehlike söz konusu: “Kimyasal atıklar mı dökülüyor?” Çevre Mühendisi Prof. Dr. Ali Serkan, bu kadar büyük bir balık ölüm oranının sadece kirlilikle açıklanamayacağına dikkat çekerek, toksik maddelerin de araştırılması gerektiğini belirtiyor. Hala her gün Karşıyaka kıyısına balıkların vurduğu gözlemleniyor ve yerel balıkçılar, “Deniz leş gibi kokuyor, bu durumda çalışmak imkansız” şeklinde isyan ediyor.
“Körfez’i kurtarmazsak, İzmir’i kaybederiz”
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Canan Tüfekçi, körfezdeki alg patlamalarının (red tide) balık ölümlerini tetiklediğine vurgu yapıyor. 2024 yılı içerisinde su sıcaklığında 1,5°C’lik bir artış yaşanması ve azot-fosfor birikiminin bu patlamaları artırdığı ifade ediliyor. Ancak TÜBİTAK’ın son raporunda, sudaki cıva seviyesinin bazı noktalarda 0,05 mg/L’ye ulaştığı gösteriliyor ki bu değer, Avrupa Birliği’nin belirlediği limitin (0,01 mg/L) oldukça
