Dokuz Eylül Üniversitesi’nin yakınlarında yer alan ve İzmir’in en eski yapılarından biri olan Dokuzçeşmeler, 240 yıllık köklü bir geçmişe sahiptir. Bu tarihi yapı hem mimarisiyle hem de bulunduğu semte adını vermesiyle bilinir. Dokuzçeşmeler’in hikayesi ve mekânı hakkında daha fazla bilgi edinmek için detaylara göz atalım.
Dokuzçeşmeler
İzmir’in simgelerinden biri olan Dokuzçeşmeler sebili, sekizgen bir plana sahip olup, özellikle 2022’deki restorasyon çalışmalarının ardından tarihsel gizemlerini ortaya çıkarmıştır. Daha önce, Padişah Abdülaziz’in İzmir’e gelişiyle ilişkilendirilen sebilin yapım yılı aslında 1783-84 olarak kaydedilmiştir. I. Abdülhamit’in tahta çıkışından on yıl sonra inşa edilen bu yapı, Boyacıoğlu Hacı İbrahim tarafından yaptırılmıştır. Günümüzde sebilin kitabesi, 240 yıl sonra ortaya çıkan önemli detaylarla doludur.
Sebilin Tarihçesi: I. Abdülhamit Dönemi
İzmir’de bulunan sekizgen planlı sebil, şehrin önemli tarihi yapılarından biri olarak öne çıkmaktadır. Padişah I. Abdülhamit’in tahta çıkmasından on yıl sonra, hicri 1198 (1783-84) yılında inşa edilen yapı, daha önceki bilgiler doğrultusunda Padişah Abdülaziz’in 1863-64 yıllarında İzmir’e gelişiyle ilişkilendirilmişti. Ancak, 2022’de yapılan restorasyon çalışmalarının sonucunda, sebilin tarihine dair yanlış anlamaların ortadan kalktığı ve yapının aslında I. Abdülhamit döneminde inşa edildiği kesinleşmiştir.
Restorasyon sırasında yapılan analizler, kitabede yer alan bilgilerin yanı sıra, sebilin mimari özelliklerini ve kullanılan malzemeleri de gözler önüne sermiştir. Bu durum, yapının inşasında büyük masraflar harcandığını ortaya koymaktadır.
Sebilin Mimari Özellikleri: Kubbe ve Sağır Kemerler
Dokuzçeşmeler sebili, sekizgen planı ile dikkat çekmekte ve üst kısmı kubbe ile örtülmüştür. Yapının yüzeyleri sağır kemerler ile süslü olup, her bir yüzeyde yuvarlak kemerler bulunmaktadır. Bu mimari tasarım, o dönemin estetik anlayışını ve mimari yaklaşımını yansıtmaktadır. Sebilin toplam alanı 42,8 metrekare, tabanı ise 22,7 metrekaredir. Dokuzçeşmeler, şehre gelen yolcuların su ihtiyacını karşılamak amacıyla inşa edilmiştir ve dönemin klasik yapılarından farklı bir tasarım anlayışını ortaya koymaktadır.
Kitabe ve Anlamı
Sebilin tarihi, kitabesi sayesinde belirginlik kazanmıştır. Kitabede şu ifadeler yer almaktadır:
“Hamdullah akıttı maî mecrâyı bu cana
Sebeb olan şu İzmirde Boyacı Hacı İsmail
Anı kevser-i mükâfâtın ide ol rabbü’l-Celil
İki âlemde yardımcı ola ol rabbü’l-Halil
Yoluna
