Tarih ve Anlam Yüklü Atatürk Büstü: Bornova Sarı Köşk
İzmir, Türkiye’nin köklü şehirlerinden biri olarak birçok abideleşmiş Atatürk heykeli ve büstüne ev sahipliği yapmaktadır. Bu heykellerin her biri, kendi içinde özel bir anlam taşırken, Bornova’da yer alan bir büstün hikayesi diğerlerinden çok daha anlamlıdır. Bornova Sarı Köşk Atatürk Büstü, bu anlam dolu heykeller arasında öne çıkmaktadır.
Bornova Sarı Köşk Atatürk Büstü, İzmir’in Bornova ilçesinde, tarihi Eski Ziraat Mektebi’nin bahçesinde yer almaktadır. Bu büst, Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün İzmir’i ziyareti anısına Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippell tarafından 1926 yılında yaptırılmıştır. Bazı kaynaklara göre, Türkiye’de inşa edilen ilk Atatürk anıtı olarak da kabul edilmektedir. Büst, Bornova Tren İstasyonu’nun karşısında, “Sarı Köşk” olarak bilinen yapının bahçesine yerleştirilmiştir. Sarı Köşk, günümüzde Ege Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi dekanlığı olarak kullanılmakta, geçmişte ise 1933 yılına kadar Ziraat Mektebi olarak işlev görmüştür.
Büstün açılışı, kaidesindeki Osmanlıca yazıya göre Haziran 1926’da gerçekleştirilmiştir. Anıtın kaidesinde yer alan yazıda şu ifadeler yer almaktadır: “Türkiye’nin büyük dahi ve halaskârı, Türk çiftçisinin ulu rehberi, Cumhur Reisimiz Büyük Gazi Mustafa Kemal Paşa hazretlerinin İzmir Ziraat Mektebi’ni teşrifleri hatıra-i şükranıdır. Haziran 1926.” Ayrıca, anıtın yanına eklenen bir mermer levhada bu yazının Türk alfabesiyle tekrar yazıldığı da gözlemlenmektedir. 15 Ekim 1925’te Mustafa Kemal Atatürk’ün yurt gezisi kapsamında Ziraat Mektebi’ni ziyaret ettiği bilinir, bu ziyaret sonrası okul idaresi tarafından 1926 yılı Haziran ayında büstün dikimine karar verilmiştir.
Atatürk’ün İzmir’e bir sonraki ziyaretinin tarihi ise 24 Haziran 1926’dır. Bu ziyareti sırasında okulun büstüyle ilgili bir etkinliğe katılıp katılmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, Ekim 1926’da İstanbul Belediyesi tarafından Heinrich Krippell’e yaptırılan Sarayburnu Atatürk Anıtı’nın açılışının ardından, Bornova’daki heykelin daha önce dikildiği bilgisi, Ziraat Mektebi Müdürü Abidin Bey tarafından yerel ve ulusal basına aktarılmıştır.
Bornova Sarı Köşk Atatürk Büstü, toplamda 2,45 metre yüksekliğindedir. Büstün mermer kaidesi 1,60 metre iken, büst kısmı 85 cm’lik bir yüksekliğe sahiptir. Dört bölümlü kare plana sahip olan kaide, altta 94×94 cm genişliğinde başlamakta, üst kısma doğru 70×70 cm’lik dördüncü bölümle daralmaktadır. Bronz heykel, Mustafa Kemal Paşa’yı sivil giyimli ve elleri göğsünün altında kavuşturmuş bir şekilde betimlemektedir. Sarayburnu Anıtı’na göre daha küçük boyutlarda olan bu heykelin, Krippell tarafından küçük bir deneme ya da eskiz olarak yapılmış olabileceği düşünülmektedir.
Böylesi bir tarihe ve anlama sahip olan bu büst, her İzmirlinin görmesi gereken bir değer olarak ön plandadır. Bu önemli eseri koruyup kollamak, tüm İzmirlilerin üstlenmesi gereken bir sorumluluktur.
