Attila İlhan’ın Hayatı ve Edebi Kariyeri
Türk edebiyatının önde gelen şair, yazar, gazeteci, senarist ve eleştirmeni Attila İlhan, 15 Haziran 1925 tarihinde Menemen’de dünyaya gelmiştir. Babası Bedrettin Bey, emekli olmadan önce avukatlık yapmış ve ailesiyle birlikte İzmir’e taşınmıştır. Attila İlhan, eğitim hayatına Karşıyaka Cumhuriyet İlkokulu ve Karşıyaka Ortaokulu’nda başlamış, izleyen yıllarda İzmir Atatürk Lisesi’nde eğitimine devam etmiştir. Öğrencilik yıllarında edebiyata olan ilgisi artmış ve bu alanda yazmaya yönelmiştir.
Hapiste Geçen Günler
İlhan, 16 yaşında, 1941 yılında, kız arkadaşına yazdığı mektuplarda yer alan Nazım Hikmet’in şiirleri sebebiyle komünizm propagandası yapmakla suçlanmış ve 2 ay süreyle hapiste kalmıştır. Bu zaman diliminde, Türkiye dahil herhangi bir okulda okuma hakkı elinden alınmış, fakat ardından yapılan hukuk mücadeleleri sonucunda 1944 yılında okula dönebilmiştir. Eğitimini İstanbul Işık Lisesi’nde tamamlamış, liseden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydolmuştur.
Edebi Başlangıçlar
Attila İlhan, üniversite yıllarında “Gün” ve “Yığın” gibi dergilerde şiirler yayımlamaya başlamıştır. 1948’de, 23 yaşında ilk şiir kitabı “Duvar”ı okuyucularla buluşturmuş; kitaplarında özgürlük, yurtseverlik, barış gibi temaları işlemiş, İkinci Dünya Savaşı’nın etkilerini yansıtmıştır. Ayrıca, aynı yıl Fransa’nın başkenti Paris’e giden İlhan, burada yaptığı gözlemleri daha sonraki eserlerinde kullanmış ve 6 yılını bu şehirde geçirmiştir.
Kariyerinin Gelişimi
Attila İlhan, 1951 yılında Türkiye’ye döndükten sonra “Gerçek” gazetesinde yazdığı bir makale nedeniyle tekrar Paris’e gitmek zorunda kalmıştır. 1953 yılında “Vatan” gazetesinde sinema eleştirmeni olarak çalışmaya başlamış ve aynı yıl ilk romanı “Sokaktaki Adam”ı yayımlamıştır. Sinema ile de ilgilenmeye başlayan İlhan, Yeşilçam için çeşitli senaryolar kaleme almış ve Ali Kaptanoğlu takma adıyla eser vermiştir. “Yalnızlar Rıhtımı” gibi yapımlarda da görev almıştır. Öte yandan, “Demokrat İzmir” gazetesinde başyazarlık yapmış ve burada edebi çalışmalarını sürdürmüştür.
İlhan, aynı zamanda “Mavi” adlı derginin etrafında toplanan edebi toplulukla tanınmış ve Türk edebiyatında “Kaptan” lakabıyla anılmaya başlamıştır. Romanlarında, Türkiye’nin yakın tarihini ele alarak siyasal ve sosyal meseleleri irdelemiştir. Aynı zamanda, Fransız yazarların eserlerini Türkçeye çevirmiştir.
Başarıları ve Ödülleri
Attila İlhan, yaşamı boyunca pek çok ödül almış; 1974 yılında “Tutuklunun Günlüğü” adlı eseriyle Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü, 1975 yılında ise “Sırtlan Payı” romanıyla Yunus Nadi Roman Armağanı’nı kazanmıştır. Sürekli kalp rahatsızlıkları yaşayan İlhan, 10 Ekim 2005 tarihinde İstanbul’da, 80 yaşında hayatını kaybetmiştir. Cenazesi, Aşiyan Mezarlığı’na defnedilmiştir. 2007’de, Attila İlhan’a atıfta bulunarak kurulan “Attila İlhan Bilim Sanat Kültür Vakfı”, edebiyat alanında çeşitli ödüller vermektedir.
