9. Ulusal Antarktika Bilim Seferi, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sorumluluğunda, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonuyla gerçekleştirilmektedir. Bu sefer, bilim insanlarının Antarktika’da yürütülen araştırma çalışmalarına katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Bilim ekibi, Antarktika’nın King George Adası’ndan başladıkları gemi seyahati süresince, Le Maire Kanalı, Penola Boğazı ve Grandidier Kanalı’ndan geçerek, Adelaide Adası’nın Güney Okyanus’a açılan bölümünde yer alan Dismal Adası’na ulaşmıştır. Bu seyahat, 1200 kilometrelik yolculuğun ardından gerçekleştirilmektedir ve seferin lideri Prof. Dr. Hasan Hakan Yavaşoğlu, Dismal Adası’na varışlarının üçüncü günde gerçekleştiğini belirtmiştir.
Dismal Adası, Türkiye’nin bilimsel araştırma kampının bulunduğu Horseshoe Adası’na 40 deniz mili mesafededir. Bilim ekibi, burada 5 yıl önce kurulan ve Türkiye’nin uluslararası bir alandaki ilk sabit GNSS (Küresel Navigasyon Uydu Sistemi) istasyonunun bakım ve tutum çalışmalarını yürütmüştür. Ayrıca, ekip, istasyonun bir yıl boyunca topladığı verileri de aktarmış ve adadaki işlemlerini tamamlamıştır.
Dismal Adası’ndaki GNSS İstasyonları ve İzleme Çalışmaları
Seferin lideri Prof. Dr. Yavaşoğlu, 2020 yılında kurulan GNSS istasyonunun yarımadanın en güneyinde bulunmasının ve veri toplamaya devam etmesinin çok değerli olduğunu vurgulamıştır. Yapılan güncellemeler ile istasyonun çalışma süresinin uzatıldığını ve bu istasyonun, bölgedeki tektonik ve izostatik basınç değişimlerini belirleyerek deformasyonları izleme olanağı sunduğunu ifade etmiştir.
Ekibin önemli bir parçası olan Harita Genel Müdürlüğü (HGM) Yersel Uygulama Subayı Mühendis Üsteğmen Abdullah Kellevezir, 2020 yılından itibaren Antarktika’daki bilim seferlerine HGM olarak katıldıklarını belirterek, Dismal’da bulunan sabit GNSS istasyonuyla uydu gözlemleri yaptıklarını aktarmıştır. Ayrıca Horsehoe Adası’ndaki beş adet yersel jeodezik noktada da yaklaşık 8 saat süren kısa süreli GNSS gözlemleri gerçekleştirdiklerini ifade etmiştir. Toplanan veriler, bilimsel yazılımlarla analiz edilerek bölgedeki tektonik hareketlerin izlenmesi sağlanmaktadır.
Kellevezir, Batı Antarktika’nın tektonik açıdan hareketli bir bölge olduğunu belirterek, bu alanın Nazca, Güney Amerika ve Afrika levhalarının yakınında bulunduğuna dikkat çekmiştir. Yıllık olarak, bölgedeki levhaların kuzeydoğu yönünde yaklaşık 1-1,5 cm kadar hareket ettiğini gözlemlediklerini aktararak, sabit GNSS istasyonunun bakım-tutum faaliyetlerinin her yıl gerçekleştirildiğini dile getirmiştir. Bu istasyonun 24 saat kesintisiz veri toplamasının, yıl içerisinde meydana gelen tektonik küçük depremleri ve buzul depremlerini izleme açısından büyük bir avantaj sunduğunu vurgulamıştır.
Seferin lider yardımcısı Dr. Atilla Yılmaz, 62 güney enleminde yer alan King George Adası’nda, Şili bayraklı Betanzos isimli gemiye binerken başladıklarını hatırlatarak, Le Maire Kanalı, Penola Boğazı ve Grandidier Kanalı’ndan geçerek, Dismal Adası’na varışlarını detaylandırmıştır. Gemi yolculuğunun dikkat çekici noktalarından biri, kıyıya yakın alanlarda bu yıl daha fazla buz dağının gözlemlenmesiydi. Bu durum, belki de küresel iklim değişikliğinin yerel etkileri hakkında önemli bilgiler sağlıyordu.
Son olarak,
