İzmir Atatürk Anıtı: Tarihi ve Önemi
İzmir’in kalbinde, Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Atatürk Anıtı, hem şehrin simgelerinden biri hem de Türk milletinin ulu önderine olan sevgisini ve minnetini ifade eden bir yapı olarak öne çıkmaktadır. Bu yazıda, anıtın tarihine ve önemi üzerine ayrıntılı bir bakış sunacağız.
İzmir Atatürk Anıtı, 1932 yılında İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica tarafından tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Anıtın kaide tasarımı ise Yüksek Mimar Asım Kömürcü’ye aittir. Açılışı, 18 Temmuz 1932 tarihinde İzmir’in o dönemdeki Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz tarafından yapılırken, dönemin başbakanı İsmet İnönü de etkinlikte önemli bir konuşma yapmıştır. Bu anıt, İzmirlilerin Mustafa Kemal Atatürk’e olan teşekkürlerini ifade etmek amacı ile yaptırılmıştır. Heykelin yapımına 140.000 TL, kaidesine de 40.000 TL harcanmıştır. Anıtın kaidesinde, Atatürk’ün “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!” sözleri yer almaktadır. Heykelin ön yüzünde ise elinde bayrak tutan bir kadın, çocuk ve asker tasvir edilerek, Kurtuluş Savaşı’ndaki milli mücadele ruhu anlatılmak istenmiştir.
Pietro Canonica kimdir? 1869 yılında doğan ve 1962 yılında hayatını kaybeden Canonica, uluslararası arenada tanınmış bir heykeltıraştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye’de yaptığı mermer ve bronz heykeller ile Türk sanatında önemli bir iz bırakmıştır. Türkiye’deki en ünlü eseri ise İstanbul’daki Taksim Cumhuriyet Anıtı’dır. Torino Albertina Güzel Sanatlar Akademisi’nde heykeltıraşlık eğitimi aldıktan sonra, 1922’de Roma’ya taşınmış ve özellikle atlı heykellerdeki ustalığıyla dikkat çekmiştir. Avrupa’daki pek çok aristokrat için heykel yapan sanatçı, I. Dünya Savaşı’ndan sonra artık daha büyük anıtsal çalışmalar yapmaya yönelmiştir.
Canonica, Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik yaptığı anıtsal çalışmalarla sıkı bir iş birliği içinde olmuştur. 1920’lerde Türkiye’ye gelen siparişlerle birçok eser yaratmıştır. Ankara’daki Atlı Atatürk Anıtı ve İstanbul’daki Cumhuriyet Anıtı gibi önemli eserlere imza atmıştır. 1932 yılında İzmir Atatürk Anıtı’nın yapımını tamamlarken, aynı zamanda Roma’daki St. Peter Bazilikası için de bir heykel yapmıştır. Sanat yaşamının ilerleyen dönemlerinde dini eserler vermeye başlamış ve Avrupa’nın önemli sergilerine katılmıştır. Heykeltıraşlığının yanı sıra müzik alanında da faaliyet göstermiş, operalar bestelemiş ve ressamlıkla ilgilenmiştir. Venedik, Paris ve Londra gibi şehirlerdeki önemli sergilere katılan Canonica, 1950 yılında İtalya Parlamentosu’na ömür boyu senatör olarak seçilmiştir. 8 Haziran 1959’da Roma’da hayata veda etmiştir.
Anıtın açılışında İsmet İnönü, Türk milletinin Atatürk’e olan bağlılığını vurgulayan önemli bir konuşma yapmıştır. “Büyük Gazi! On seneden fazladır, Türk milletinin davası için arkandan koşuyoruz. Şimdiye kadar modern ve medeni bir devlet olarak aldığımız yol, kısa ve kısır değildir… Türk milleti davasının çıkar yolu ancak senin izindir.” demiştir. Bu sözler, anıtın sadece bir heykel değil, aynı zamanda Türk milletinin iradesinin bir simgesi haline geldiğini göstermektedir.
