Son günlerde Türkiye genelinde mevsim normallerinin altında kalan soğuk havalar ve erken başlayan sıcaklıklar, tarımsal üretimi olumsuz etkileyen ‘zirai don’ olaylarına sebep oldu. Meteoroloji verilerine göre, özellikle iç kesimlerde ve kıyı bölgelerde havaların erken ısındığı ve bu durumun 36 ilde etkili olduğu kaydedilmektedir. Özellikle İzmir’de, dondan etkilenen ürünler arasında üzüm ve kiraz öne çıkmaktadır.
Agora Gündem’e açıklama yapan Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı ve Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hakan Çakıcı, zirai don olayının meyve ve bağlarda büyük sorunlara neden olduğunu vurguladı. Nisan ayındaki kuraklığın buğdaya olan etkilerini aktarırken, “Ülkenin birçok yerinde zirai don durumu devam ediyor. Meteorolojiden gelen uyarılar da mevcut. Bu olay sebzeleri de nasıl etkileyeceğini gösteriyor. Meyve ve bağlar üzerindeki etkisi oldukça fazla. Geçmiş günlerde yeni uyanan bağların don nedeniyle olumsuz etkilendiği gözlemlendi. Bu durum, uzun vadede bağlarda verim kaybına yol açabilir. Ancak bunun tüm bağları etkilemeyeceğini de unutmamak lazım” ifadesini kullandı.
Risk Devam Ediyor
Dr. Çakıcı, Nisan ayının ortasında zirai don olayının hala etkili olduğunu belirtti ve bunun geçmiş yıllarda da olduğu gibi bir durum olduğunu vurguladı. Yağışların yetersiz geçmesi nedeniyle kuraklık sorunlarının devam ettiğini söyleyen Çakıcı, “Yağmur yağıyor dedik ama kıştan gelen eksik yağışlar nedeniyle kuraklık etkisini sürdürüyor. Buğdayın verim için yeterli yağış ve sıcaklığın gerektiğini biliyoruz. Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde de buğday rekoltesinde sorun var, burada meyve ve bağlarda da benzer sorunlar yaşanıyor. Bu risk hala devam ediyor” dedi.
Pahalılık Sorunu
Erken uyanan ağaçlara dikkat çeken Dr. Çakıcı, “Hava sıcaklıklarının artmasıyla birlikte ağaçlar da daha erken uyanıyor. Ancak bu durum, ani soğumalar ve beklenen yağışların gelmemesi neticesinde bazı ürünlerin verimini olumsuz etkiliyor. Geçmişte de benzeri olaylarla karşımıza çıkıldı. Bu tür durumlar yaşandığında, ürün kaybı kaçınılmaz oluyor ve sonuç olarak vatandaşlara da pahalılık olarak geri dönüyor” dedi. Ege Bölgesi’nin birçok yerinde bu tarz sıkıntıların mevcut olduğunu aksine, kıyı kesimlerinde bu durumu biraz daha hafif atlattıklarını ifade etti.
Çiftçilere Öneriler
Çiftçilerin bu olumsuzluklara karşı alabileceği tedbirler üzerine de görüş belirten Dr. Hakan Çakıcı, “Çiftçilerin yağmur, sulama, sisleme ve dumanlama gibi fiziksel önlemlere başvurması gerekiyor. Ayrıca, tarım sigortası yaptırmaları ekonomik olarak önemli bir güvence sağlayabilir. Bu tür sigortalar her zaman başarılı olmasa da, yüksek maliyetli ürünlerin daha fazla pahalanmasına yol açabilir” dedi.
Tarım Sigortalarının Yaygınlaşması Gerekiyor
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Genel Merkez Yöneticisi Uğur Toprak, zirai donun gıda güvencesi üzerinde önemli etkileri olabileceğine dikkat çekti. Toprak, çiftçilerin don riskine karşı sulama sistemleri, örtü kullanımı veya don önleyici teknolojiler gibi önlemler alması gerektiğini belirtti. Uzun vadede, zirai donun etkilerini azaltmak için dayanıklı ürün çeşitleri geliştirilmesi, tarım sigortalarının yaygınlaştırılması ve iklim değişikliğine duyarlı stratejilerin uygulanmasının kritik öneme sahip olduğunu söyleyerek, aksi halde gıda güvencesi ve ekonomik istikrar üzerindeki tehditlerin artabileceğinin altını çizdi.
