İzmir Saat Kulesi: Şehrin Simgesi ve Tarihi
Her şehir, kendi karakterini yansıtan sembolik yapılara ve meydanlara sahiptir. Bu tür yapılar genellikle insanların buluşma noktalarıdır. İzmir’in en tanınmış sembolü ise hiç şüphesiz İzmir Saat Kulesi’dir. 365 gün boyunca yerli ve yabancı turistlerin fotoğraf çektirdiği bu yapının tarihi oldukça önemlidir. İzmir’de yaşayan fakat şehri yeterince tanımayan birçok kişi var. Bu yazı, belki de onların merakını artırır ve şehrin bu önemli yapısını daha yakından tanımalarını sağlar.
İzmir Saat Kulesi, Osmanlı padişahı II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümü kutlamak amacıyla 1901 yılında inşa edilmiştir. Konak Meydanı’nda, İzmir Hükûmet Konağı, Kemeraltı Çarşısı girişi, Konak Yalı Camii ve İzmir Büyükşehir Belediyesi binası arasında, dikkat çekici bir konumda yer alır. Kule, 25 metre yüksekliğinde ve dört katlıdır. Bu yapı, Sultan II. Abdülhamid döneminde inşa edilen benzer saat kuleleri arasında özgün mimarisi ile öne çıkar. Estetik açıdan Osmanlı saat kuleleri arasında en zarif olanlardan biri olarak kabul edilmektedir. Kulenin tasarımı, Fransız mimar Raymond Charles Péré tarafından hazırlanmış ve saati ise Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından hediye edilmiştir.
1900 yılı, İmparatorluk genelinde büyük kutlamalara sahne olmuştur. Bu dönemde, İzmir Valisi Kamil Paşa, 1 Ağustos 1900’de yerel yöneticiler, memurlar ve şehrin ileri gelenleriyle bir toplantı gerçekleştirmiş ve Sarı Kışla yakınında çeşmeli bir saat inşasını kararlaştırmıştır. İnşaat aşamasında, tasarım olarak Fransız mimar Raymond Charles Péré’nin hazırladığı model uygun bulunmuş ve 1 Eylül 1900’de temel atma töreni gerçekleştirilmiştir. Kule, 1901 yılı Ağustos ayında genel olarak tamamlanmış ve açılışı, Abdülhamid’in 25. cülus yıl dönümü olan 1 Eylül 1901’de yapılmıştır.
Kulenin inşası sırasında, üzerinde çeşitli sembollerin yer aldığı bir düzenleme yapılmıştır. Saatlerin altında, her iki tarafta tuğra ve diğer iki tarafta Osmanlı arması bulunmaktadır. Cumhuriyet dönemine geçiş sonrası, Osmanlı unsurlarına ait olan bu semboller kaldırılmış ve yerlerine ay yıldız yerleştirilmiştir. İzmir Saat Kulesi, 1974 yılında yaşanan 5.2 şiddetindeki İzmir depreminde hasar görmüş, özellikle saat kadranlarının olduğu son kat yıkılmıştır. İlginç bir tesadüf ile saat, depremin meydana geldiği 02:04’te durmuş ve iki yıl içinde onarılarak tekrar çalışır hale getirilmiştir. Kulenin saati, 2016 yılına kadar çalışır durumda kalmıştır.
İzmir Saat Kulesi, 81 metrekarelik bir taban üzerinde sekizgen bir yapı olarak inşa edilmiştir. Beyaz mermerden yapılan kulenin platformu, kesme taşlarla süslenmiştir. Şadırvan benzeri tasarımına sahip olan kule, dairesel bir yapıya sahiptir ve etrafında dört çeşmesi bulunmaktadır. Kolonları, Kuzey Afrika mimarisi temalarını taşımakta olup, gövdenin dört yönünde Osmanlı arması ve Sultan II. Abdülhamit’in tuğraları yer almaktadır. Kulenin üst kısmında ise dört adet saat bulunmaktadır.
İzmir Saat Kulesi, İzmir’in tarihindeki en önemli sembollerden biri haline gelmiş ve adeta yaşayan bir tarih özelliği kazanmıştır. Şehrin birçok önemli olayına tanıklık etmiş, Atatürk, İnönü, Bayar ve Menderes gibi liderlerin İzmir’deki ziyaretleri, ilk gençlik aşklarının buluşmaları gibi birçok anıya ev sahipliği yapmıştır. Bu yönüyle de İzmir denilince akla gelen ilk yapı olmayı sürdürmektedir.
