Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi’nin Çocuk İmmünoloji ve Alerji Bilim Dalı aracılığıyla iki yıl önce gerçekleştirilmiş nakil sayesinde sağlığına kavuşan ve şu anda 4 yaşına yaklaşan küçük Çağatay, kendisini kurtaran bağışçısıyla tanışma isteği üzerine ailesiyle birlikte Yunanistan’ın Atina kentine gitti.
Uluslararası kurallar gereği, bağışçı ile hastanın tanışmasına iki yıl süre ile izin verilmediği için, hayatı kurtaran bağışçısı ile daha önce tanışmamış olan küçük Çağatay, ailesi ve doktorlarıyla beraber Atina’da kök hücre tanıtım etkinliğine katıldı.
Etkinlik öncesinde Türkiye’nin Atina Büyükelçisi Çağatay Erciyes’in misafiri olan Çağatay ve ailesinin yanı sıra, Yunanistan Hükümet Sözcüsü Pavlos Marinakis ve eski Başbakan Lukas Papadimos da etkinlikte yer aldı.
Çağatay’ı kurtaran kök hücre, büyük dedelerinin yaşadığı topraklardan geldi
Minik Çağatay, bağışçı Aleksandros Apostoludas ile sahnede ilk kez buluşurken, Çağatay’ın büyük dedelerinin Yunanistan ile olan geçmişi, bir yüzyıl öncesine dayanıyor.
Çağatay’ın babası Cihan Dramalı, dedelerinin Türkiye ile Yunanistan arasında gerçekleşen nüfus mübadelesi ile bir asır önce Drama’dan göç ettiklerini belirtti.
Minik Çağatay’ın yaşamını kurtaran kök hücrelerin, büyük dedelerinin terk ettiği topraklarda bulunmasını yorumlayan Dramalı, “Dedemin annesi gemi ile Bandırma’ya geldiği sırada, gemiden inince dedemi dünyaya getiriyor. Soyadımız da buradan geliyor, Dramalı. Yunanistan ile bir bağımız var. Tekrar buraya gelmekten mutluyuz ve ilk duyduğumuzda çok sevindik. Babamlar da çok sevindi. Oradan geldiklerimizi donöre de ilettik.” şeklinde konuştu.
Dramalı, Yunan bağışçı ile kalıcı bir dostluk kurmak istediklerini ve Türkiye’de de kendisini misafir etmek istediklerini belirterek, “O bizim kardeşimiz.” ifadelerini kullandı.
Anne Hande Dramalı ise, nadir rastlanan kalıtsal bağışıklık sistemi hastalığı olan kronik granülomatöz hastalığa (KGH) sahip olan çocuklarının kök hücre nakline ihtiyacı olduğunu öğrendiklerinde büyük bir umutsuzluğa kapıldıklarını dile getirdi. İlk naklin bebeğin yüzde 50 uyum sağladığı babasından yapıldığını ancak bu işlemin başarılı olmadığını aktardı.
Yunanistan’dan yapılan bağışla birlikte, Apostoludas’ın kök hücreleri ile oğlunun yüzde 90 uyumlu çıkması sayesinde ikinci naklin başarılı olduğuna vurgu yapan Dramalı, evladının sağlığını kazanmasını sağlayan kök hücre bağışı için şunları söyledi:
“Bu son derece kutsal bir durum. Her sağlıklı birey, bizlerin de bağışta bulunması gerekiyor. Çok zor durumda olan insanlar var ve uygun donör bulunamıyor. Biz oldukça şanslıydık. Çok şükür ki herhangi bir sıkıntı yaşamadık. Endişelendik, donörümüz var ama ya gelmezse, ya nakil olamazsak, ya vazgeçerse diye stres yaşadık. Eğer donör bulunamasaydı, şu anda çok zor bir durumda olabilirdik. Çok mutluyuz.”
7 yaşındaki ağabey Çınar Dramalı da kardeşiyle oynamanın mutluluğunu yaşayarak, denizde en çok birlikte yüzmeyi istediğini ifade etti.
“Onun kadar mutlu oldum”
Bağışçı Apostoludas, Çağatay’ın ailesi kadar mutlu olduğunu dile getirdi.
Apostoludas, yaşadığı Edessa’da kök hücre nakline ihtiyaç duyan biri için ilk kez 2010 yılında kan örneği verdiğini belirterek, Çağatay ile tanışma heyecanını “Bu çocuğa bağış yapabileceğim haberini, ilk kan örneği verdiğimden 8,5 yıl sonra aldım. Bu duygularımı tarif edemem, sel oldular.” şeklinde aktardı.
“Yaşam köprüleri”
Etkinliğe katılan Yunanistan’ın eski Başbakanı Lukas Papadimos da etkinliğin “Yaşam köprüleri kuruyoruz” sloganına dikkat çekerek, etkinliği düzenleyen kuruma teşekkür etti. Papadimos, “Birçok çocuğa ve yetişkine sınır tanımaksızın hayat sunuyorlar. Gerçekten bilgilendirici ve duygusal anların yaşandığı bir etkinlik oldu.” diyerek, kök hücre naklini teşvik eden organizasyonların desteklenmesinin önemine dikkati çekti.
Papadimos, kök hücre bağışçıları ile iyileşen hastaların buluştuğu anları da etkileyici bulduğunu ifade ederek, “Bu etkinliğin en dokunaklı kısmıydı. Özellikle bağışçının yardım elini uzattığı küçük kız ve Türkiye’den gelen o minik oğlan sahnede buluştuğunda çok etkileyici bir manzaraydı. Bu görüntü, bu tür etkinliklerin insanların yardım etme konusunda sınır tanımadığını vurguluyor.” dedi.
Sınırlararası nakil süreci
Çağatay ve ailesi ile birlikte Atina’da bulunan tıp ekibinden AÜ Akraba Dışı Doku ve Kordon Kanı Bankası (TRAN) Uluslararası Verici Tarama Koordinatörü Gamze Ceylan, Çağatay’ın acilen nakil için başvurdukları dönemde sistemde yaklaşık 40 milyon verici kaydının bulunduğunu ancak en iyi eşleşmenin Yunanistan doku bankasında sağlandığını belirtti.
Kök hücrelerin Yunanistan’da toplandığını açıklayan Ceylan, nakil işleminin AÜ çocuk hastalıkları bölümü tarafından gerçekleştirildiğini ifade etti.
Ceylan, bağışçının minik Çağatay ile tanışma isteğinin kendilerine iletildiğini ve tanışmanın bu şekilde organize edildiğini belirterek, “Biz de çok heyecanlıyız, çok mutluyuz çünkü kök hücre bağışçısı olmak, son derece kutsal bir görevdir. Hiç tanımadığınız birisi için büyük bir özveri gösteriyorsunuz.” dedi.
Minik Çağatay’ın doktorlarından AÜ Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Başkanı ve TRAN sorumlu öğretim üyesi Prof. Dr. Selami Koçak Toprak, aile içinde veya Türkiye veri tabanında doku bulunamazsa, TRAN’ın dünya genelindeki tarama ile sonuç alabileceğini aktardı.
Toprak, Çağatay’ın bağışçısının bu daireden bir gün içerisinde Yunanistan’da bulunduğunu belirterek, “Biz ülkeler arasındaki sorunlara bakmaksızın dünya genelindeki her ülke ile işbirliği yapıyoruz. Her ülkenin doku bankasıyla ortaklığımız mevcut, dolayısıyla dünyanın dört bir yanından uygun verici bulabiliyoruz.” şeklinde konuştu.
Kovid-19 döneminde bile, TRAN’ın yaklaşık 90 kök hücre nakline aracılık ettiğini belirten Toprak, “Kök hücre nakli, hayat kurtaran bir işlemdir. Bu kadar kıymetli bir görev için tüm vatandaşlarımızı gönüllü kök hücre bağışçısı olmaya davet ediyorum.” ifadesinde bulundu.
“Donörlerimiz korkmadan bağışta bulunabilir”
AÜ Terapötik Aferez Merkezi Sorumlusu Yasin Yıldırım ise kök hücre bağış sürecinin neredeyse kan bağışı kadar kolay olduğunu vurguladı ve süreci şöyle anlattı:
“Kök hücre bağışında donöre cilt altından 3-4 gün boyunca, kilosuna uygun bir şekilde bir aşı yapıyoruz. Bu aşı, kök hücrelerin kemiğin içinden damar sistemine geçmesini sağlıyor. Bu işlem kan vermek kadar basit, donöre zarar vermeyen, yan etkisi olmayan bir kök hücre toplama işlemidir. Donörlerimiz korkmadan, kan bağışı yapar gibi bağışta bulunabilirler.”
Yıldırım, kök hücrelerin sıvı azot tanklarında dünyanın herhangi bir noktasına taşınabiliyorken, bağışçılar açısından olumsuz bir durum olmadığını belirtti.
